Nexus – Lược sử những mạng lưới thông tin

Chương 1: Thông tin là gì ?

Chương 2: Truyện kể – Kế nối không giới hạn

Chương 3: Văn kiện – vết cắn của hổ giấy

– Trang 81

Nhưng những giấc chiêm bao, những ca khúc và những mộng mơ, dù truyền cảm hứng đến đâu, cũng không đủ để tạo ra một quốc gia-dân tộc thực thụ. Bialik đã truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ chiến binh Do Thái, nhưng để trang bị và duy trì một đội quân, điều cần thiết là phải thu được thuế và trang bị được vũ khí. Cuốn tiểu thuyết không tưởng của Herzl đã đặt nền móng cho thành phố Tel Aviv, nhưng để duy trì thành phố, cũng cần đào được một hệ thống nước thải. Cân nhắc mọi yếu tố, bản chất của lòng yêu nước không phải là việc đọc thuộc lòng được những bài thơ ca ngợi về vẻ đẹp của quê hương, và chắc chắn cũng không phải là việc tạo ra những bài diễn văn thù hằn chống ngoại bang hay các nhóm thiểu số. Thay vào đó, lòng yêu nước có nghĩa là hãy hoàn thành nghĩa vụ trả thuế của bạn để người dân ở đầu còn lại của đất nước cũng được hưởng lợi từ hệ thống nước thải, cũng như từ an ninh, giáo dục và chăm sóc sức khỏe.

Để quản lý tất cả những dịch vụ này và thu những loại thuế cần thiết, một lượng lớn thông tin cần được thu thập, lưu trữ và xử lý: thông tin về tài sản, các thanh toán, miễn trừ, chiết khấu, các khoản nợ, tồn kho, việc gửi hàng, ngân sách, hóa đơn và tiền lương. Tuy nhiên, đây không phải là loại thông tin có thể dễ dàng biến thành một bài thơ dễ ghi nhớ hoặc một câu chuyện huyền thoại hấp dẫn. Thay vào đó, hồ sơ thuế thể hiện dưới dạng các loại bản kê khác nhau, từ ký lục đơn mục bình thường đến các bảng biểu và các bảng tính phức tạp hơn. Cho dù các bộ dữ liệu này có thể trở nên rắc rối đến mức nào, chúng đều tránh lối tự sự văn thơ để tập trung vào việc liệt kê cộc lốc các khoản còn nợ và các khoản được trả. Các nhà thơ có thể bỏ qua những dữ liệu tẻ nhạt như vậy, nhưng những người truy thu thuế thì không.

Các bản kê khai không chỉ rất quan trọng với hệ thống thuế quốc gia mà còn với hầu hết các định chế tài chính phức tạp khác. Các tập đoàn, ngân hàng và thị trường chứng khoán không thể tồn tại mà thiếu chúng. Một giáo hội, một trường đại học hoặc một thư viện muốn cân bằng ngân sách đều sẽ sớm nhận ra ngoài những chức sắc và những nhà thơ có thể cuốn hút nhiều người bằng những câu chuyện kế, vẫn cần những kế toán viên biết phải làm gì với các loại bản kê khác nhau.

Bản kê và chuyện kể bổ trợ lẫn nhau. Các câu chuyện huyền thoại mang tính dân tộc đã chính danh hóa những ký lục thuế, trong khi ký lục thuế lại giúp biến những câu chuyện chứa đấy khát vọng thành những trường học và bệnh viện cụ thể. Điều tương tự cũng xảy ra trong lĩnh vực tài chính. Đô-la, bảng Anh và bitcoin đều ra đời bằng cách thuyết phục mọi người tin vào một câu chuyện, và những câu chuyện được kể bởi các giám đốc ngân hàng, bộ trưởng tài chính và các chuyên gia đầu tư giúp làm tăng hoặc giảm giá trị của chúng. Khi Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ muốn kiếm chế lạm phát, khi bộ trưởng tài chính muốn thông qua ngân sách mới và khi một doanh nhân công nghệ muốn thu hút các nhà đầu tư, tất cả họ đều viện nhờ đến những câu chuyện. Nhưng để thực sự quản lý một ngân hàng, ngân quỹ hay một công ty khởi nghiệp thì các bản kê là cơ yếu.

Một vấn đề đáng đề cập về các bản kê, và sự khác biệt chủ yếu giữa các bản kê và chuyện kể, là các bản kê thường có xu hướng nhàm chán hơn nhiều so với những câu chuyện, điều này có nghĩa là trong khi dễ dàng ghi nhớ những câu chuyện, chúng ta luôn nhọc nhằn nhớ những bản kê. Đây là một thực tế quan trọng về cách bộ não con người xử lý thông tin. Quá trình tiến hóa đã điều chỉnh bộ não của chúng ta làm tốt việc tiếp thu, lưu giữ và xử lý thậm chí một lượng rất lớn thông tin khi chúng được diễn đạt dưới dạng chuyện kể. Ramayana, một trong những sử thi nên móng của huyền thoại Hindu, có đến hai mươi bốn nghìn câu thơ và kéo dài một nghìn bảy trăm trang sách trong các ấn phẩm hiện đại, song bất chấp độ dài khủng khiếp của nó, các thế hệ tín đó Hindu đều ghi nhớ và làu làu kể lại chúng.