Bạn có thời gian không ?

Có thể khiến bạn bận đến mức quên mất khả năng tự quản lý, chỉ tắt bật chế độ tự động – như máy bay tự động lái – và làm việc theo cách đó, vội vàng để kịp, không còn thời gian suy nghĩ. Thật không hiểu, rất nhiều người trong chúng ta đang cuồng nhiệt theo đuổi vòng xoáy công việc và cuộc sống, và dường như không cần tới sự suy nghĩ. Tuy nhiên, khi mất quá nhiều thời gian để suy nghĩ, bạn không còn sử dụng trí não của mình, không tư duy phản biện, trở thành một người chỉ tuân thủ qui trình mà không cần suy nghĩ. Khi như vậy, trí não sẽ trở nên cùn và không còn sắc bén, không thể phân tích, lập luận một cách logic, mất đi kỹ năng suy tư – tư duy phản biện, và dần dần bạn sẽ trở thành người chỉ biết nhìn theo một hướng mà không có sự chủ động.

Trạng thái bận quá không kịp nghĩ là một vấn đề phổ biến mà nhiều người không biết quản lý bản thân đang đối mặt. Có nhiều lý do khác nhau dẫn đến tình trạng này, nhưng dưới đây là một số nguyên nhân chung:

1. Bị điều khiển bởi sếp: Trong nhiều tổ chức, quyền lực và kiểm soát đều nằm trong tay sếp. Một số sếp có thể thích ra lệnh và yêu cầu nhân viên tuân theo mà không cần suy nghĩ sáng tạo. Họ áp dụng cách quản lý kiểu quân sự, chỉ dùng hình thức quản trị từ trên xuống, nhằm đạt hiệu quả cao khi chỉ huy một trận chiến đòi hỏi độ phối hợp chính xác. Tuy nhiên, trong bối cảnh thay đổi không ngừng, kiểu quản lý này sẽ trở thành gánh nặng, khiến nhân viên không còn định kiến và lười suy nghĩ.
2. Tư duy đơn sắc: Nhiều người dễ tự trói mình vào tư duy đơn sắc, thích phân chia mọi việc thành đúng và sai, làm hoặc không làm, chỉ có hai lựa chọn. Nhưng trong thời đại kinh tế sáng tạo, ý tưởng phải đa dạng, có nhiều cách giải quyết cho một vấn đề. Thực tế là mọi việc không chỉ đơn giản như trắng và đen, nếu mở rộng tầm suy nghĩ, bạn sẽ thấy có nhiều lựa chọn khác hoặc có thể kết hợp các lựa chọn sẵn có để tạo ra một giải pháp toàn diện hơn.
3. Qui chụp và dán nhãn: Con người thường có xu hướng qui chụp và dán nhãn cho mọi thứ dựa trên quá khứ. Bản thân có một kho dữ liệu quá khứ và sẽ tự đánh giá các vấn đề mới dựa trên những kinh nghiệm đã có. Tuy nhiên, kiểu qui chụp này không linh hoạt và có thể làm mất cơ hội đánh giá và lựa chọn giải pháp mới phù hợp với tình huống hiện tại.
4. Sợ thay đổi: Con người thường có khuynh hướng sợ thay đổi và không muốn đối mặt với những thay đổi mới. Trí não luôn muốn bảo vệ bản thân khỏi nguy hiểm, nên khi gặp vấn đề mới, nó sẽ tự động áp dụng những cách giải quyết đã có để đối phó, để đảm bảo an toàn và tránh rủi ro. Khi không dám thay đổi, người ta sẽ tránh mọi cơ hội để suy nghĩ và tư duy khác biệt, dẫn đến mất cơ hội phát triển và thích ứng với tình hình mới.

Nếu bạn hay tổ chức của bạn đang phản ứng như vậy vì những lý do trên, có thể bạn không sử dụng tư duy phản biện. Trong bối cảnh không ngừng thay đổi và phức tạp của tương lai, “too busy to think” là chẳng còn lựa chọn hợp lý nữa. Bạn cần linh hoạt và sẵn sàng thay đổi tư duy, suy nghĩ khác biệt, và lựa chọn giải pháp thích hợp để đối mặt và thích ứng với mọi tình huống.